Pozbawienie praw rodzicielskich a płacenie alimentów

Pozbawienie praw rodzicielskich to poważna decyzja, która niesie ze sobą daleko idące konsekwencje zarówno dla rodzica, jak i dziecka W artykule rozwiewam wątpliwości związane z tym tematem.

Czym jest władza rodzicielska?

Władzę rodzicielską co do zasady sprawują obydwoje rodzice nad ich małoletnim dzieckiem. Są to prawa i obowiązki rodziców, które posiadają względem dziecka. W szczególnych przypadkach, władza rodzicielska może zostać zawieszona, ograniczona albo rodzic może ją utracić całkowicie wskutek pozbawienia go władzy rodzicielskiej na mocy orzeczenia sądu. Pozbawienie władzy rodzicielskiej (potocznie praw rodzicielskich) reguluje art. 111 Kodeksu Rodzinnego i Opiekuńczego https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU19640090059/U/D19640059Lj.pdf

Zgodnie z jego treścią, jeden z rodziców lub obydwoje tracą władzę rodzicielską, kiedy nie może ona być wykonywana z powodu trwałej przeszkody, kiedy rodzice nie interesują się dzieckiem albo tej władzy nadużywają, a także w przypadku, kiedy ojciec lub matka w sposób rażący zaniedbuje obowiązki względem dziecka. Jakie są to obowiązki? Chociażby zapewnienie opieki, pilnowanie, aby dziecko wykonywało obowiązek szkolny, dbanie o rozwój fizyczny i duchowy dziecka, a także łożenie na utrzymanie. Czy wobec tego rodzic, który ma dobry kontakt z dzieckiem, ale nie przeznacza środków pieniężnych na utrzymanie swojego dziecka, np. w postaci alimentów może być pozbawiony władzy rodzicielskiej? Odpowiedź jest pozytywna.

Co oznacza pozbawienie praw rodzicielskich?

Pozbawienie władzy rodzicielskiej oznacza utratę możliwości jej wykonywania względem dziecka. Najczęstszą okolicznością, w której dochodzi do pozbawienia władzy rodzicielskiej jest sytuacja, w której rodzice dziecka rozstają się, nie mieszkają razem i dochodzi do zaniedbań względem dziecka przez jednego z nich – najczęściej tego, z którym dziecko nie mieszka. Wtedy jeden z rodziców może złożyć wniosek o pozbawienie władzy rodzicielskiej drugiego z rodziców. Sprawę tę rozpoznaje sąd rodzinny, czyli wydział rodzinny właściwego sądu rejonowego właściwego ze względu na miejsce zamieszkania dziecka.

Pozbawienie praw rodzicielskich oznacza utratę możliwości do decydowania, wychowywania i wpływania na rozwój dziecka. Jeśli tylko jeden z rodziców został pozbawiony władzy rodzicielskiej, to drugi z nich samodzielnie może decydować o miejscu zamieszkania dziecka, w sprawach dotyczących jego zdrowia czy edukacji, a rodzic pozbawiony tej władzy nie posiada prawa sprzeciwu. Taki rodzic nadal może mieć kontakt z dzieckiem, spotykać się z nim, lecz nie jest już jego ustawowym przedstawicielem.

Czym są alimenty?

Każdy z rodziców ma obowiązek łożenia na utrzymanie dziecka. Alimenty są z kolei świadczeniem pieniężnym na rzecz osób, które samodzielnie nie mogą się utrzymać, a zobowiązane do ich płacenia są osoby bliskie. Obowiązek alimentacyjny rodziców wobec dzieci jest uregulowany również w Kodeksie Rodzinnym i Opiekuńczym, zgodnie z art. 133 § 1 k.r.o.  rodzice obowiązani są do świadczeń alimentacyjnych względem dziecka, które nie jest jeszcze w stanie utrzymać się samodzielnie, chyba że dochody z majątku dziecka wystarczają na pokrycie kosztów jego utrzymania i wychowania. W przypadku, kiedy rodzic nie wypełnia tego obowiązku w sposób dobrowolny, alimenty mogą być uregulowane przez sąd. Po przeprowadzeniu postępowania sąd wydaje wyrok, w którym zasądza od rodzica na rzecz dziecka alimenty w takiej kwocie, która ma pokrywać jego usprawiedliwione potrzeby. Sąd w wyroku również oznacza dzień miesiąca, do którego alimenty mają wpłynąć do rąk dziecka albo drugiego z jego rodziców. W przypadku niewywiązania się z tego obowiązku w terminie ustalonym przez sąd, drugi z rodziców dziecka może sprawę skierować do komornika, celem wszczęcia egzekucji.

Czy tracąc prawa rodzicielskie musimy płacić alimenty?

Jak już wspomniałam na początku, rodzic może zostać pozbawiony władzy rodzicielskiej w sytuacji, w której w sposób rażący zaniedbuje obowiązki względem dziecka, np., nie łoży na jego utrzymanie. Wobec tego brak regularnego płacenia alimentów może skutkować pozbawieniem władzy rodzicielskiej. Jednakże co w sytuacji, kiedy ktoś już został pozbawiony władzy rodzicielskiej – czy jego obowiązek alimentacyjny względem dziecka trwa nadal, skoro nie ma żadnego wpływu na wychowanie dziecka i decydowanie o jego rozwoju?

Zgodnie z polskim prawem, pozbawienie władzy rodzicielskiej nie zwalnia rodzica z wykonywania obowiązku alimentacyjnego względem dziecka. Alimenty te mogą być płacone dobrowolnie, na mocy porozumienia/ugody między rodzicami, a także wyroku sądu. Sąd ustala wysokość obowiązku alimentacyjnego rodzica względem dziecka uwzględniają usprawiedliwione koszty utrzymania dziecka oraz aktualne zarobki oraz możliwości zarobkowe rodzica.

Rodzic, który został pozbawiony praw rodzicielskich i uchyla się od wykonywania obowiązku alimentacyjnego względem dziecka i tutaj naraża się na dalsze negatywne konsekwencje swojego zachowania. W takiej sytuacji drugi z rodziców albo opiekun prawny dziecka może skierować sprawę do Komornika Sądowego w celu wszczęcia postępowania egzekucyjnego, czyli ich przymusowego ściągnięcia. Wierzyciel ma taką możliwość chociażby zobowiązany alimentacyjnie spóźnił się jeden dzień z płaceniem alimentów. Komornik może zająć wtedy środki zgromadzone na koncie bakowym, wynagrodzenie, czy też rentę i emeryturę. Oprócz tego dłużnik poniesie dodatkowe koszty postępowania egzekucyjnego, a także będzie zobowiązany do uiszczania odsetek za opóźnienie. Podkreślenia wymaga, że uwolnienie się od postępowania egzekucyjnego za niewywiązywanie się z obowiązku alimentacyjnego jest bardzo trudne, a warunkiem jego zawieszenia jest uiszczenie wszystkich zaległości, łącznie z wszystkimi kosztami, a także złożenie na rachunek depozytowy Ministra Finansów świadczeń alimentacyjnych za 6 miesięcy. Ponadto, uchylanie się z wykonywania z obowiązku alimentacyjnego stanowi przestępstwo określone w art. 209 Kodeksu Karnego.

Pozbawienie praw rodzicielskich a alimenty – podsumowanie

Pozbawienie władzy rodzicielskiej to jeden z najsurowszych środków, jakie sąd rodzinny może zastosować wobec rodziców. Orzeczenie to rzutuje na dalsze życie dziecka i rodzica, a czynnikiem którym kieruje się sąd przy jego wydawaniu jest przede wszystkim dobro dziecka. Nie zwalnia ono jednak z obowiązków rodzica względem dziecka, w tym wywiązywania się przez niego z obowiązku alimentacyjnego. Jeżeli znajdujesz się w podobnej sytuacji i chcesz uzyskać wsparcie prawne – zapraszam do nawiązania kontaktu. Pełna oferta spraw wchodzących w skład prawa rodzinnego Kancelarii Adwokackiej Adwokat Gabrieli Urszulak znajduje się tutaj: Prawo rodzinne.

Często zadawane pytania o pozbawienie praw rodzicielskich w kontekście obowiązku alimentacyjnego